Suplement do książki ,,Poradnik dla pracodawcy na czas pandemii”

Monika Frączek, Monika Cieślak

Ustawa z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. z 15 maja 2020 r. poz. 875) wprowadziła kolejne zmiany do rozwiązań omówionych w naszym poradniku. Poniżej prezentujemy te zmiany oraz nowe rozwiązania wprowadzone przez nowelizację.

Ograniczenie prawa do dodatkowego zasiłku opiekuńczego

Ze względu na planowane sukcesywne otwieranie żłobków, przedszkoli i szkół – od 25 maja 2020 r. nie będzie już przepisu w Specustawie o dodatkowym zasiłku opiekuńczym na zdrowe dziecko w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19. Od tego dnia przepis art. 4 ust. 1 Specustawy będzie stanowił, że w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w art. 4 ust. 4 Specustawy, zwolnionemu od pełnienia służby z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy przez okres nie dłuższy niż 14 dni.

W przypadku zamknięcia szkoły, ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, ośrodka wsparcia, warsztatu terapii zajęciowej lub innej placówki pobytu dziennego o podobnym charakterze z powodu COVID-19, do których uczęszcza dorosła osoba niepełnosprawna, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w art. 4 ust. 4 Specustawy, zwolnionemu od pełnienia służby, z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dorosłą osobą niepełnosprawną, przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy przez okres nie dłuższy niż 14 dni.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy we wskazanych przypadkach przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w art. 4 ust. 4 Specustawy, zwolnionemu od pełnienia służby z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, albo dorosłą osobą niepełnosprawną również w przypadku otwarcia placówek, o których mowa w tych przepisach, w czasie trwania COVID-19 przez okres nie dłuższy niż 14 dni. W okresie tym uwzględnia się okres, o którym mowa w art. 4 ust. 1 Specustawy (czyli okres dodatkowego zasiłku opiekuńczego w sytuacji gdy wymienione placówki były zamknięte),

Natomiast dodatkowy zasiłek opiekuńczy prawdopodobnie będzie przysługiwał na podstawie Rozporządzenia RM do czasu gdy żłobki, przedszkola, kluby dziecięce i szkoły powrócą do normalnego funkcjonowania.

Pewna zmiana uprawnionych do dofinansowania z art. 15g Specustawy

W wyniku nowelizacji art. 15g ust. 1 otrzymał brzmienie: Przedsiębiorca w rozumieniu art. 4 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, organizacja pozarządowa w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2019 r. poz. 688, 1570 i 2020 oraz z 2020 r. poz. 284) oraz podmiot, o którym mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19, może zwrócić się z wnioskiem o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy, o wypłatę ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych świadczeń na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy w następstwie wystąpienia COVID-19, na zasadach określonych w ust. 7 i 10.

W przepisie tym nie ma już wymienionej państwowej osoby prawnej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

Na podstawie nowo dodanego art. 15ga Specustawy, osobie prawnej, jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, lub osobie fizycznej której przysługuje tytuł prawny do zabytku:

• statusie pomnika historii w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2020 r. poz. 282 i 782) lub
• zabytku wpisanego na Listę dziedzictwa światowego, o której mowa w art. 11 ust. 2 Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjętej w Paryżu dnia 16 listopada 1972 r. przez Konferencję Generalną Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury na jej siedemnastej sesji (Dz. U. z 1976 r. poz. 190),

– przysługuje, na jej wniosek, dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników zatrudnionych przez tę osobę lub jednostkę organizacyjną, nieprzerwanie w okresie nie krótszym niż przez 3 miesiące bezpośrednio poprzedzające ogłoszenie stanu zagrożenia epidemicznego, którzy wykonują czynności zawodowe dotyczące zabytku lub infrastruktury z nim związanej. Przepis o dofinansowaniu stosuje się odpowiednio do osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę nakładczą, umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie KC stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia.

Przykładem pomnika historii jest np. pomnik historii Nowy Wiśnicz – zespół architektoniczno-krajobrazowy, Twierdza Przemyśl, Bóbrka – najstarsza kopalnia ropy naftowej, Oblęgorek – pałacyk Henryka Sienkiewicza wraz z zabytkowym parkiem i aleją lipową, Brzeg – Zamek Piastów Śląskich z renesansową bramą i kaplicą zamkową pod wezwaniem św. Jadwigi – nekropolią Piastów, Gdańsk – Stocznia Gdańska, miejsce narodzin Solidarności. A przykładem zabytku wpisanego na listę dziedzictwa światowego są np. Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni, Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady, Puszcza Białowieska, Zamek krzyżacki w Malborku.

Dofinansowanie przysługuje w/w podmiotowi, jeżeli:

1) na dzień ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego oraz na dzień złożenia wniosku o dofinansowanie, zatrudnia co najmniej 50 pracowników;

2) w następstwie ograniczeń związanych z ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii spadły dochody podmiotu uzyskiwane w związku z funkcjonowaniem zabytku;

3) nie uzyskał ze środków publicznych dofinansowania do wynagrodzeń w odniesieniu do tych samych pracowników w zakresie takich samych tytułów wypłat.

Przez spadek dochodów podmiotu uzyskiwanych w związku z funkcjonowaniem zabytku rozumie się spadek nie mniej niż o 25% obliczony jako stosunek dochodów uzyskiwanych w związku z funkcjonowaniem zabytku z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o dofinansowanie w porównaniu do dochodów z miesiąca poprzedniego. Za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych – w przypadku gdy okres porównawczy rozpoczyna się w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.

Wynagrodzenie, o którym mowa w art. 15ga ust. 1 Specustawy, jest dofinansowywane ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w wysokości do 80% wynagrodzenia brutto pracowników, o których mowa w tym przepisie, nie więcej niż 100% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w rozumieniu przepisów ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenie społeczne, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.

Wysokość wynagrodzenia brutto ustala się na podstawie średniego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających ogłoszenie stanu zagrożenia epidemicznego:

1) liczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy – w przypadku pracowników pozostających w stosunku pracy;

2) wynikającego z zawartych umów – w przypadku pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę nakładczą, umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie KC stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia.

Dofinansowanie nie przysługuje do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o dofinansowanie było wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

Dofinansowanie przyznaje się jednokrotnie na okres od dnia złożenia wniosku, do dnia ustania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, nie dłużej jednak niż na 3 miesiące.

W odniesieniu do jednego zabytku dofinansowanie przysługuje jednemu podmiotowi.

Wniosek o przyznanie dofinansowania zawiera:

1) wskazanie zabytku i tytułu prawnego składającego wniosek do tego zabytku;

2) oświadczenie o liczbie zatrudnionych pracowników wraz ze wskazaniem formy prawnej i okresu zatrudnienia, a także nazwy zajmowanego stanowiska oraz zakresu obowiązków;

3) wykaz pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze wskazaniem formy prawnej i okresu zatrudnienia, nazwy zajmowanego stanowiska, zakresu obowiązków, wysokości wynagrodzenia poszczególnych pracowników za poszczególne okresy miesięczne i należnych od tego wynagrodzenia składek na ubezpieczenie społeczne, a także wnioskowaną wysokość dofinansowania w odniesieniu do poszczególnych pracowników;

4) oświadczenie o spadku dochodów składającego wniosek uzyskiwanych w związku z funkcjonowaniem zabytku w następstwie ograniczeń związanych z ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii i wskazanie okoliczności mających wpływ na spadek dochodów;

5) numer rachunku bankowego podmiotu wnioskującego o dofinansowanie.

Zadania związane z dofinansowaniem wykonują dyrektorzy wojewódzkich urzędów pracy.

Wypłata dofinansowania następuje w okresach miesięcznych, a odmowa przyznania dofinansowania następuje w drodze decyzji administracyjnej.

Przepisy, które sankcjonują legalność objęcia cudzoziemców obniżeniem wymiar etatu w wyniku porozumienia zbiorowego zawartego na podstawie Specustawy

Zgodnie z nowym art. 15z⁵ Specustawy, jeżeli na skutek skorzystania przez podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi z uprawnień określonych w art. 3 (telepraca), art. 15g ust. 8 (obniżenie wymiaru czasu pracy), art. 15x ust. 1 (zmiana systemu lub rozkładu czasu pracy) lub art. 15zf ust. 1 (zmiana systemu czasu pracy na równoważny i stosowanie mniej korzystnych warunków niż wynikające z umowy o pracę) uległy zmianie warunki wykonywania pracy przez cudzoziemca określone w:

1) zezwoleniu na pobyt czasowy i pracę,

2) zezwoleniu na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji,

3) zezwoleniu na pracę,

4) zezwoleniu na pracę sezonową,

5) oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisanym do ewidencji oświadczeń na podstawie art. 88z ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

– cudzoziemiec może wykonywać pracę na tych zmienionych warunkach bez konieczności zmiany zezwolenia, uzyskania nowego zezwolenia lub wpisania nowego oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń.

Powyższą zasadę stosuje się odpowiednio do warunków wykonywania pracy określonych w zezwoleniach na pobyt czasowy, o których mowa w art. 139a i art. 139o ustawy o cudzoziemcach, jeżeli z uprawnień określonych w art. 3, art. 15g ust. 8, art. 15x ust. 1 lub art. 15zf ust. 1 korzysta jednostka przyjmująca, o której mowa w art. 3 pkt 5b tej ustawy, mająca siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jeżeli na skutek skorzystania przez taką jednostkę przyjmującą, mającą siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z uprawnień określonych w art. 3, art. 15g ust. 8, art. 15x ust. 1 lub art. 15zf ust. 1 Specustawy uległy zmianie warunki wykonywania pracy przez cudzoziemca określone w dokumentach załączonych do zawiadomienia, o którym mowa w art. 139n ust. 1 pkt 3 ustawy o cudzoziemcach – cudzoziemiec może wykonywać pracę na tych zmienionych warunkach.

Świadczenie postojowe i pożyczka dla mikroprzedsiębiorcy – bardziej dostępne

Ze świadczenia postojowego mogą skorzystać przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą, którzy rozpoczęli jej prowadzenie przed 1 kwietnia 2020 r., podczas gdy dotychczas obowiązywał wymóg prowadzenia działalności przed 1 marca 2020 r. Z pożyczki będą mogli skorzystać mikroprzedsiębiorcy, którzy prowadzili działalność przed 1 kwietnia 2020 r. chociaż dotychczas obowiązywał wymóg prowadzenia działalności przed 1 marca 2020 r. Jak podano w uzasadnieniu do wprowadzanych zmian podyktowane jest to tym, że istotne pogorszenie warunków prowadzenia działalności dla przedsiębiorców, nastąpiło w drugiej połowie marca i w kwietniu, tj. po ogłoszeniu stanu zagrożenia epidemicznego i wprowadzeniu zasad bezpieczeństwa polegających na m.in. ograniczeniu lub zamknięciu działalności usługowej i handlowej. Pogorszenie warunków prowadzenia działalności szczególnie dotknęło firmy rozpoczynające działalność.

Dofinansowanie od starosty także do wynagrodzenia pracowników niepełnosprawnych

Zgodnie z nowym art. 15zze Specustawy, pracodawca będący przedsiębiorcą, o którym mowa w art. 15zzb ust. 1 tej ustawy, albo organizacją pozarządową lub podmiotem, o których mowa w art. 15zze ust. 1 Specustawy (spółdzielnią socjalną), korzystający z dofinansowania do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 426 i 568), w części niepodlegającej dofinansowaniu na podstawie tej ustawy może otrzymać dofinansowanie, o którym mowa w art. 15zzb albo art. 15zze. Nie obowiązuje zasada, że przedsiębiorca nie może otrzymać dofinansowania w części, w której te same koszty zostały albo zostaną sfinansowane z innych środków publicznych oraz, że organizacja pozarządowa lub podmiot, którym mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, nie może otrzymać dofinansowania w części, w której te same koszty zostały albo zostaną sfinansowane z innych środków publicznych.

Rozszerzenie kręgu przedsiębiorców uprawnionych do zwolnienia z opłacania składek ZUS za kwiecień i maj 2020

W art. 31zo Specustawy wprowadzono nowe przepisy, zgodnie z którymi, na wniosek płatnika składek będącego osobą prowadzącą pozarolniczą działalność opłacającego składki wyłącznie na własne ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne zwalnia się z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy za okres od dnia 1 kwietnia 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., jeżeli prowadził działalność przed dniem 1 kwietnia 2020 r. i:

1) przychód z tej działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek, był wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r. oraz 

2) dochód z tej działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek, nie był wyższy niż 7000 zł.

Na wniosek płatnika składek będącego przedsiębiorcą, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, opłacającego składki wyłącznie na własne ubezpieczenie zdrowotne zwalnia się z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na jego obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne za okres od dnia 1 kwietnia 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., jeżeli prowadził działalność przed dniem 1 kwietnia 2020 r. i przychód z tej działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek, o którym mowa w art. 31zp ust. 1 Specustawy:

1) nie był wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r. albo 

2) był wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r. oraz dochód z tej działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek, nie był wyższy niż 7000 zł.

Doprecyzowano również przepisy związanych z ustalaniem liczby ubezpieczonych uprawniającej do otrzymania zwolnienia z opłacania składek. Liczbę ubezpieczonych oblicza się nie uwzględniając ubezpieczonych będących pracownikami młodocianymi. W przypadku gdy płatnik składek zgłosił do ubezpieczeń społecznych wyłącznie pracowników młodocianych, zwolnienie z obowiązku opłacania nieopłaconych należności z tytułu składek następuje na zasadach określonych w ust. 1 czyli tak, jakby zgłosił do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych.

W przypadkach, o których mowa w art. 31zo ust. 2a i 2b Specustawy, zwalnia się z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej za kwiecień i maj 2020 r. także wówczas, gdy należności te zostały opłacone. Opłacone należności z tytułu składek podlegają zwrotowi na zasadach określonych w art. 24 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, 321, 568 i 695).

Doprecyzowanie zasad zmniejszenia zatrudnienia w urzędzie w odniesieniu do pracownika z ustalonym prawem do emerytury

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 15zzzzzq Specustawy, realizacja obowiązku zmniejszenia zatrudnienia, o którym mowa w art. 15zzzzzo ust. 2 pkt 1 tej ustawy może nastąpić przez m.in. rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy, w tym z pracownikiem posiadającym ustalone prawo do emerytury lub renty, lub spełniającym warunki do przyznania emerytury. Przy rozwiązaniu stosunku pracy z pracownikiem posiadającym ustalone prawo do emerytury lub renty, lub spełniającym warunki do przyznania emerytury nie stosuje się art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r. poz. 38 i 1452), czyli przepisów szczególnych przewidujących wydłużoną ochronę po osiągnięciu wieku emerytalnego.

Wydłużenie okresu ważności kwalifikacji

Zgodnie z nowym art. 31m¹ Specustawy, dokumenty potwierdzające posiadanie określonych uprawnień lub kwalifikacji, wydane na pod-stawie aktów wykonawczych wydanych na podstawie art. 237¹⁵ KP, których ważność upłynęła po dniu 7 marca 2020 r., zachowują ważność, nie dłużej jednak niż do 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Jak wyjaśniono w uzasadnieniu do wprowadzonych zmian – w powołanych przepisach określono wiele obowiązków dotyczących konieczności potwierdzania określonych umiejętności lub kwalifikacji. Część z nich ma charakter okresowy i wymaga systematycznego odnawiania. Biorąc pod uwagę obecną sytuację epidemiczną i przyjęte środki mające na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się Covid-19, nie jest możliwe przeprowadzenie szkoleń i egzaminów dla personelu, któremu uprawnienia się skończyły. Z tego względu konieczne jest czasowe wyłączenie wymogu przedłużania uprawnień i wydłużenie obowiązywania dokumentów potwierdzających posiadanie określonych uprawnień lub kwalifikacji przez czas trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Analogiczne regulacje są już przewidziane w ustawie w odniesieniu do innych dokumentów i uprawnień.

Podwyższenie kwoty wolnej od potrąceń niektórym pracownikom

Art. 52 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. z 15 maja 2020 r. poz. 875), nowelizującej Specustawę, jeżeli z powodu podjętych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działań służących zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2 pracownikowi zostało obniżone wynagrodzenie lub członek rodziny pracownika utracił źródło dochodu, kwoty określone w art. 87¹ § 1 KP ulegają zwiększeniu o 25% na każdego nieosiągającego dochodu członka rodziny, którego pracownik ten ma na utrzymaniu.

Przez członka rodziny rozumie się odpowiednio małżonka albo rodzica wspólnego dziecka oraz dziecko w wieku do 25. roku życia, a także dziecko, które ukończyło 25. rok życia legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 111), albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2017 r. poz. 2092 oraz z 2019 r. poz. 1818).

Przez w/w dziecko rozumie się dziecko własne pracownika, dziecko współmałżonka, a także dziecko rodzica wspólnego dziecka.

Do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko.

W uzasadnieniu do wprowadzonych zmian napisano, że „w sytuacji, gdy pracownik ma na utrzymaniu członków rodziny (niepracujący małżonek, dzieci) chroniona przed egzekucją kwota (1920 zł) jest niewystarczająca do utrzymania rodziny. Ma to szczególne znaczenie w obecnej sytuacji, gdy na skutek podjętych działań część pracowników może utracić zatrudnienie lub mieć obniżone wynagrodzenie. Proponuje się powiększenie kwoty wolnej od egzekucji o 25% na każdego członka rodziny, który nie uzyskuje dochodów i pozostaje na utrzymaniu pracownika”.

Wydaje się, że nowy przepis należy interpretować w następujący sposób: Jeżeli pracownikowi obniżono wynagrodzenie i ma na utrzymaniu jedną osobę nieosiągającą dochodu – kwoty wolne od potraceń, o których mowa w art. 87¹ § 1 Kodeksu pracy ulegną podwyższeniu o 25%. Jeżeli pracownik, któremu obniżono wynagrodzenie miał na utrzymaniu dwie osoby nieosiągające dochodu np. dwoje dzieci w wieku 6 i 10 lat – kwoty zostaną podwyższone o 50%. Jeżeli pracownikowi nie obniżono wynagrodzenia, ale jego małżonek straci pracę, to – o ile nie ma on nieosiągających dochodów dzieci – kwoty wolne od potrąceń zostaną podwyższone o 25%. Gdyby miał np. dwoje dzieci w wieku przedszkolnym, a małżonek straciłby pracę – kwoty wzrosłyby o 3 x 25% (na dwoje dzieci bez dochodu i małżonka, który utracił dochód).

Natomiast w sytuacji, gdy pracownik jest rozwiedziony, obniżono mu wynagrodzenie, a jego 20-letnia córka, która mieszka z pracownikiem i samotnie wychowuje 3-letnie dziecko, straciła pracę – to kwoty wolne od potrąceń w przypadku tego pracownika nie uległy zmianie.

Przepis ten wymaga jednak wykładni, o której będziemy informować, jeśli tylko MRPiPS, PIP albo UODO zajmie stanowisko.

Zasady ustalania okresu pracy w szczególnych warunkach w czasie epidemii Covid – 19

Zgodnie z art. 56. ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. z 15 maja 2020 r. poz. 875), nowelizującej Specustawę, okresy niewykonywania w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii w związku z COVID-19:

1) pracy nauczycielskiej przez nauczycieli w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 128),

2) pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o której mowa w art. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1924) przez pracowników w rozumieniu tej ustawy,

3) pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

– z powodu zaprzestania lub ograniczenia działalności przez pracodawcę w związku z COVID-19 podlegają uwzględnieniu jako okresy wykonywania tej pracy przy ustalaniu odpowiednio prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego lub emerytury pomostowej albo prawa i wysokości emerytury górniczej pod warunkiem kontynuowania w tych okresach stosunku pracy i gotowości pracownika do wykonywania pracy oraz pod warunkiem wykonywania tej pracy w miesiącu poprzedzającym zaprzestanie lub ograniczenie działalności przez pracodawcę w związku z COVID-19.

Ułatwienie składania podpisu na wnioskach o dofinansowanie

Zgodnie z art. Art. 58. ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. z 15 maja 2020 r. poz. 875), w sprawach dotyczących udzielania wsparcia związanego z utrzymaniem miejsc pracy, o którym mowa w art. 15g i art. 15zzb–15zze Specustawy, w szczególności zawierania i zmiany umów, podpis zaufany (czyli podpis elektroniczny, którego autentyczność i integralność potwierdza Minister Cyfryzacji) oraz podpis osobisty (w e-dowodzie) uznaje się za równoważne co do skutków prawnych z podpisem własnoręcznym.

Wejście w życie zmian

Zmiany weszły w życie z dniem 16 maja 2020 r., czyli z dniem następującym po dniu ogłoszenia ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 w Dzienniku Ustaw (co miało miejsce w dniu 15 maja 2020 r.), z wyjątkiem nowych przepisów o zasiłku opiekuńczym, dla których data wejścia w życie to 25 maja 2020 r. Przepisy dotyczące zawieszenia obowiązku potwierdzania kwalifikacji weszły w życie z dniem ogłoszenia zmian, ale z mocą od 7 marca 2020 r. Natomiast przepisy o możliwości podpisania wniosków do dofinansowanie z WUP i PUP weszły w życie z dniem ogłoszenia zmian, ale z mocą od 1 kwietnia 2020 r.

Monika Frączek, Monika Cieślak